TO Δ.Ν.Τ. ΣΕ ΠΑΡΑΚΡΟΥΣΗ, Η ΤΡΟΪΚΑ ΣΕ ΑΜΗΧΑΝΙΑ...

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Μπαστούνια τα βρίσκει το ΔΝΤ στην Ελλάδα και άρχισαν τα αλληλοκαρφώματα και η φαγωμάρα μεταξύ των επιμέρους φορέων του «μηχανισμού», καθώς παρατηρούν το μνημόνιο να μην επιφέρει τα αποτελέσματα που φαντάζονταν. Αφού αλληλοκατηγορήθηκαν όλον τον Αύγουστο, τώρα στρέφουν τα πυρά τους εναντίον του Γιώργου και του πολιτικού συστήματος, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση είναι ανίκανη να βρει την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στις πρόνοιες του μνημονίου (των μνημονίων για την ακρίβεια).

Το πρόβλημα, κατά το ΔΝΤ, είναι η αδυναμία της κυβέρνησης στην είσπραξη φόρων και στον περιορισμό της παραοικονομίας. Την περασμένη Παρασκευή, μάλιστα, έγινε ο κακός χαμός στην Ουάσιγκτον κατά την συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ταμείου, κατά την οποία τα άκουσε ο φουκαράς Παναγιώτης Ρουμελιώτης, που εκπροσωπούσε την ελληνική πλευρά. Στα συμπεράσματα αυτής της συνεδρίασης τίθεται ουσιαστικά σε αμφισβήτηση ολόκληρη η στρατηγική που υιοθέτησε το ελληνικό κοινοβούλιο με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ, του ΛΑΟΣ και της κ. Μπακογιάννη, για την έξοδο από την κρίση. Ποια κρίση ακριβώς, ίσως πλέον να μην ενθυμείστε, καθώς τεχνηέντως οι «κρίσεις» μπερδεύτηκαν. Το μνημόνιο ήρθε να απαντήσει στην κρίση δανεισμού της χώρας ή στην κρίση δημοσιοοικονομικού χαρακτήρα; Όποιος απαντήσει ότι το μνημόνιο ήρθε για να δώσει λύση σε όλα τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, προφανώς δεν γνωρίζει τίποτα από την επιστήμη της οικονομίας....

Ίσως σήμερα ακόμη και τα στελέχη της τρόικας να αμφιβάλουν για τις γνώσεις τους, καθώς πίστεψαν – όπως τουλάχιστον δηλώνουν – ότι η κυβέρνηση θα κατάφερνε να ενεργοποιήσει τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς του κράτους και να αυξήσει τα έσοδα. Τώρα παρατηρούν να μειώνονται, έστω και με μερική εσωτερική στάση πληρωμών οι δαπάνες, αλλά να υστερούν σοβαρά τα έσοδα, δίχως μάλιστα να πιστεύουν ότι μπορεί αυτή η κατάσταση να βελτιωθεί δομικά και όχι περιστασιακά, μέσω ελεεινών τεχνουργημάτων, με χειρότερο παράδειγμα τις λεγόμενες «περαιώσεις».

Τώρα που οι εγγυήτριες δυνάμεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ευρώπη βρίσκονται πολύ κοντά στο να διαμορφώσουν ένα ολοκληρωμένο καθεστώς οικονομικής διακυβέρνησης, το οποίο ουσιαστικά θα επικυρωθεί ως διακήρυξη τον Νοέμβριο στην Λισσαβόνα, με τις υπογραφές του Ομπάμα, του προέδρου της ΕΕ και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, άρχισαν να ανησυχούν για την θεραπεία – σοκ που επέλεξαν για την Ελλάδα. Τρομάζουν πλέον με την ιδέα ότι η άναρχη περιστολή δαπανών του ελληνικού κράτους, που ουσιαστικά στράφηκε εναντίον του παράγοντα εργασία, του κοινωνικού κράτους και της κατανάλωσης, βυθίζοντας παράλληλα την χώρα στην ύφεση και παράγοντας στασιμοπληθωρισμό, την στιγμή που δεν συνοδεύεται από σημαντική αύξηση των εσόδων, θα οδηγήσει τελικά αναπόδραστα σε κοινωνική έκρηξη.

Αυτό που πέτυχε η κυβέρνηση, το ΔΝΤ και οι σύμβουλοί της ήταν να προκαλέσουν απορρύθμιση στην λειτουργία της οικονομίας, την στιγμή που άφησαν ανέγγιχτη την παραοικονομία. Έτσι, όχι μόνον δεν επλήγησαν οι μηχανισμοί της δεύτερης, αλλά δημιουργούνται προϋποθέσεις διόγκωσής της στο άμεσο μέλλον.

Η κατάσταση αυτή τρομοκρατεί πλέον τις αγορές και οδηγεί κάποιους να αναρωτιούνται αν η κυβέρνηση τρελάθηκε και σκοπεύει να μηδενίσει τον προϋπολογισμό καταστρέφοντας το κράτος. Την απορία αυτή δεν την έχουν αποκλειστικά κρατιστές, αλλά ακόμη και μια μερίδα των φιλελευθέρων η οποία δεν εννοεί ότι η «θεωρία καταστροφής» είναι δυνατόν να εφαρμοστεί σε κράτη. Οι σκανδιναβοί μάλιστα αντιπρόσωποι στο ΔΝΤ δεν διστάζουν να κατηγορούν την ελληνική κυβέρνηση ότι εγκληματεί εναντίον του ελληνικού λαού, μειώνοντας μήνα με τον μήνα τις δαπάνες, επειδή ακριβώς δεν…πιάνει τους στόχους που έχει θέσει το μνημόνιο για τα έσοδα.

Θα πείτε ίσως, όλοι αυτοί αισθάνθηκαν ξαφνικά αλληλέγγυοι του ελληνικού λαού; Όχι ασφαλώς! Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι η συνεργασία τρόικας – κυβέρνησης είναι καταστροφική πλέον για το ίδιο το σύστημα, καθώς ο λαός θα οδηγηθεί σε εξέγερση με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου κρίση, όχι απλώς στην ευρωζώνη, αλλά σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η κατάσταση έφτασε εδώ που έφτασε διότι οι «ξένοι» αποδείχθηκε ότι, όχι μόνον δεν είχαν καταλάβει την φύση του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος, αλλά ούτε καν την φύση του ελληνικού κράτους. Υπήρξαν δραματικά επιπόλαιοι και βιαστικοί, θεωρώντας ότι το ζήτημα ήταν υπόθεση οικονομικών ροών και όχι τόσο θεσμών. Και επιπλέον αγνόησαν ότι θεσμοί δεν είναι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του κράτους και της αγοράς, αλλά κυρίως η βαθιά δομή του κράτους και η αντίστοιχη της αγοράς. Ως βαθιά δομή θεωρούμε το σύστημα που λειτουργεί εθιμικά και άτυπα και όχι αυτό που ελέγχεται στο πλαίσιο της άσκησης τυπικών αρμοδιοτήτων. Τυφλωμένοι από την ορθολογιστική ανάλυση των αγορών δεν κατάλαβαν ότι το πελατειακό κράτος στην Ελλάδα έχει διαμορφώσει έναν ιδιόμορφο καπιταλισμό, ο οποίος χαρακτηρίζεται από βαθιά παραοικονομική δομή. Η έννοια του βάθους συναρτάται ασφαλώς με το μη-υλικό υπόβαθρο των οικονομικών σχέσεων: με την κουλτούρα των οικονομικών σχέσεων, δηλαδή, που εμπεδώθηκε σιγά-σιγά στην πατρίδα μας. Αυτή η κουλτούρα έλαβε υλική μορφή, η οποία με την σειρά της συνδέθηκε αναπόσπαστα με το πελατειακό κράτος. Ακόμα και ο πιο υγιής επιχειρηματίας στην χώρα μας, για παράδειγμα, είναι αδύνατον να ευδοκιμήσει αν δεν ενταχθεί σ’ αυτές τις παρα-οικονομικές δομές. Στον βαθμό που ενταχθεί θα τις αναπαράγει. Αν δεν καταφέρει να εισέλθει ή να παραμείνει σ’ αυτόν τον φαύλο κύκλο, είναι αναγκασμένος να αποχωρήσει από την αγορά.

Το σύστημα αυτό είναι σήμερα τόσο ισχυρό και ολοκληρωμένο, που δεν θα επέτρεπε ποτέ να κατεδαφιστεί επειδή το υποσχέθηκε ο Γιώργος στους συνομιλητές του. Η κατάσταση στο σημείο αυτό εμφανίζεται μάλιστα απολύτως φαιδρή καθώς το πελατειακό καθεστώς (schema) τροφοδοτείται (recourses) από ένα διπλό σύστημα που είναι συνδεδεμένο με τα ελλείμματα και τις ευρωπαϊκές προσόδους, από την μια πλευρά και την πολυποίκιλη παραοικονομία από την άλλη. Αν μειωθούν τα δύο πρώτα (όπως πράγματι μειώνονται) το καθεστώς θα επιδιώξει ακόμη πιο βίαιη αναδιανομή από κάτω προς τα πάνω (όπως συμβαίνει με τις φορολογικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης στην άμεση και έμμεση μορφή τους ) με ταυτόχρονη αύξηση της φοροδιαφυγής και της φοροκλοπής μεγάλων επιχειρήσεων. Ασφαλώς, επειδή η παραοικονομία λειτουργεί και αυτή με τους κανόνες της αγοράς, τα φαινόμενα αυτά θα συνεχίσουν να υφίστανται σε όλο το μήκος της αλυσίδας των συναλλαγών.

Θα μου πείτε, καινούρια είναι όλα αυτά; Καθόλου καινούρια και καθόλου άγνωστα. Τα είχαμε μάλιστα επισημάνει εγκαίρως στην κυβέρνηση πριν από τις «προγραμματικές δηλώσεις» της, αλλά μάλλον ακαδημαϊκά, καθώς μπορεί ο Γιώργος να δηλώνει ότι αδιαφορεί για το πολιτικό κόστος, δεν αδιαφορεί όμως για τα συμφέροντα που αντικειμενικά υπηρετεί. Άλλωστε τα συμφέροντα αυτά φροντίζουν και για την διαχείριση του … κόστους.

Αν στην χώρα υπήρχε σοβαρή κυβέρνηση, αντί να εγκλωβίσει την Ελλάδα στο ΔΝΤ, θα είχε φροντίσει ευθύς εξαρχής να παρέμβει δυναμικά και αποφασιστικά στο θεσμικό πλαίσιο (τυπικό και άτυπο) που ορίζει αυτές τις ροές. Μη γελάτε…αστειεύομαι μήπως και καταλάβετε την φάρσα μέσα στην οποία ζούμε. Η φάρσα αυτή δεν είναι καθόλου αστείο, διότι όπως είδατε, ούτε «σημειολογικά» δεν μπόρεσε η κυβέρνηση να επιβάλει πλαφόν στους βενζινοπώλες για να μην αναγκαστεί να θίξει δύο οικογένειες, βάζοντας πλαφόν σε ολόκληρη την αλυσίδα του κλάδου.

Αφού ολόκληρο το πολιτικό σύστημα είναι υποδουλωμένο στους παραοικονομούντες και σε μεγάλο βαθμό προϊόν του μηχανισμού τους, πώς είναι δυνατόν η τρόικα να φαντάστηκε ότι το καθεστώς θα είχε διάθεση να ορθολογικοποιήσει την λειτουργία του; Κόβοντας την ουρίτσα του πελατειακού συστήματος στην χώρα, ασφαλώς δεν σκοτώνεις το αδηφάγο τέρας της παραοικονομίας. Το πολιτικό μας σύστημα δεν φτιάχτηκε για να υπηρετεί πολίτες, αλλά πελάτες. Τώρα με την κρίση, όμως, σέρβις θα έχουν αποκλειστικά οι μεγάλοι και καλοί πελάτες. Οι υπόλοιποι ας διαλέξουν σε πιο στρατόπεδο νταβά θα ενταχθούν ή ας περιοριστούν σε ψίχουλα.

Το καθεστώς έφερε το ΔΝΤ στη χώρα για να ξεπλύνει ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, αλλά και τα άπλυτα μιας ντουζίνας οικογενειών. Η τρόικα φάνηκε να μην έχει αντίρρηση να διαγραφούν οι κλοπές τους και οι «διαφυγές» τους και άναψε το πράσινο φως στην κυβέρνηση να κάνει το κουμάντο της, απαλλάσσοντας την ευγενή τάξη των παρα-οικονομούντων, των πάσης φύσεως καταπατητών, των λαμογιών και των κομματικών χορηγών από τις ευθύνες τους, γράφοντας ολόκληρο το ποινικό και διοικητικό δίκαιο στα παλιά της τα παπούτσια. Τώρα όμως, οι «ξένοι» διαπιστώνουν ότι λεφτά δεν θα υπάρχουν για το επόμενο εξάμηνο, με αποτέλεσμα να απαιτούνται και άλλες μειώσεις δαπανών …και άλλες. Εδώ όμως αρχίζει η κόκκινη ζώνη. Μέσα σε αυτήν δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε η κυβέρνηση, ούτε το μνημόνιο. Να γιατί η παράκρουση! Αυτό με τη σειρά του προκαλεί ευρύτερη ανησυχία, στους πολιτικούς κύκλους της ΕΕ, διότι για πρώτη φορά συνειδητοποιούν αυτό που δεν έχουν ακόμη καταλάβει όλοι οι Έλληνες: ότι το υπάρχον πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να δώσει λύση στην κρίση, καθώς είναι μέρος του προβλήματος. Αδιέξοδο; Όχι ακριβώς…στην ζωή δεν υπάρχουν αδιέξοδα, υπάρχουν όμως καθεστώτα που προκαλούν συνεχώς αδιέξοδα, όταν βρίσκονται τα ίδια σε αδιέξοδο και έχουν επιλέξει τα συμφέροντα που θα εξυπηρετήσουν. Η ιστορία στην Ελλάδα θα κινηθεί στον βαθμό που θα αλλάξει σημαντικά η ισορροπία συμφερόντων ή εάν συμφέροντα εκτός της χώρας αποφασίσουν ότι οι ημεδαποί νταβάδες δεν ταιριάζουν πλέον στο νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Τότε θα αρχίσει το πραγματικό πάρτι στην Ελλάδα.

Μου το έστειλε ο ακτιβιστής.