κομμουνισταί, ἔθεσαν σὲ κυκλοφορία μὲ ἐπιμονὴ τὴ φήμη ὅτι ἔφτασαν στὴν Ἑλλάδα ἀμερικανικοὶ πύραυλοι. Ἡ εἴδησις διαψεύστηκε ἀλλὰ κάποια ἐντύπωσις ἔμεινε καὶ ἴσως ἄσκησε ἐπίδραση στὸ ἐκλογικὸ ἀποτέλεσμα. Δὲν εἶναι σπάνιο οἱ κομμουνισταὶ νὰ διαδίδουν ἐπίτηδες μία ἐλπιδοφόρα φήμη ὥστε νὰ διαψευσθῆ ἀπὸ τὰ πράγματα καὶ νὰ προκληθῆ ἔτσι μία χρήσιμη καὶ ἐκμεταλλεύσιμη γιὰ τὴν Προπαγάνδα τους ἀπογοήτευσις λ.χ. Διέδιδαν ἄλλοτε ἐπίμονα ὅτι θὰ δοθῆ μεγάλη ἀμερικανικὴ βοήθεια. Ἡ κοινὴ γνώμη ἐλπίζει καὶ μετά, μὲ τὴν διάψευσι, μπορεῖ κατὰ ἕνα μέρος νὰ στραφῆ ἐναντίον τῶν ἀμερικανῶν ποὺ «ἀθέτησαν»τὴν (ἀνύπαρκτη) ὑπόσχεσί τους ἤ κατὰ τῆς κυβερνήσεως ποὺ δῆθεν ἔχασε τὴν ὑπόθεσι ἀπὸ κακὸ χειρισμό!
Ὅλα αὐτὰ εἶναι δυνατά, γιατὶ ἡ Προπαγάνδα τοῦ ψιθύρου ἔχει τὸ μεγάλο πλεονέκτημα ὅτι εἶναι ἀνυπόγραφη. Ἔτσι δὲν συλλαμβάνονται οἱ διασπορεῖς τῶν φημῶν καὶ δὲν ἐκτίθενται ὡς ψευδόμενοι. Ὁ «ψίθυρος» γενικὰ εἶναι μιὰ Προπαγάνδα ἀνεξέλεγκτη καὶ γι’ αὐτὸ ἀσύδοτη, ποὺ διεξάγεται προφορικά, ἀνώνυμα καὶ ἀνεπίσημα. Γίνεται κυρίως μὲ τὴ μορφὴ φημῶν, διαδόσεων, πληροφοριῶν ἤ συνθημάτων ποὺ κυκλοφοροῦν ἀνεύθυνα ἀπὸ στόμα σὲ στόμα. Ἡ σημασία τοῦ ψιθύρου σὰν διαμορφωτοῦ τῆς Κοινῆς Γνώμης εἶναι τεράστια. Ὁ φασισμὸς χρησιμοποίησε ἐντατικὰ τὸν «ψίθυρο» κυρίως γιὰ νὰ σπείρει τὴν ἡττοπάθεια στὶς τάξεις τῶν ἐχθρῶν του (5η φάλαγξ). Ὁ κομμουνισμὸς ἔχει ὀργανώσει εἰδικὰ δίκτυα γιὰ τὴν Προπαγάνδα τοῦ ψιθύρου του.
Γιὰ νὰ εἶναι ἀποτελεσματικὴ ἡ Προπαγάνδα διὰ τοῦ ψιθύρου χρειάζονται τρία πράγματα:
(1) Μία κεντρικὴ πηγὴ ἀπὸ ὅπου νὰ ἐκπορεύωνται τὰ ἑκάστοτε συνθήματα καὶ οἱ πρὸς διάδοσιν φῆμες.
(2) Ἕνα πυκνὸ δίκτυο ἀπὸ ἀνθρώπους –φορεῖς τῶν φημῶν καὶ συνθημάτων.
(3) Ἀγωγοὶ συνδέσεως δικτύου –κέντρου.
Τὸ δίκτυο πρέπει νὰ ἀποτελεῖται ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ λόγω ἐπαγγέλματος ἔρχονται καθημερινὰ σὲ ἐπαφὴ μὲ πολὺ κόσμο. Ταξιτζῆδες, κουρεῖς, κομμώτριες, μοδίστρες, γκαρσόν, εἰσπράκτορες λεωφορείων, ταχυδρόμοι, γυρολόγοι, πλασιέ, εἶναι ἰδεώδη μέλη ἑνὸς δικτύου διασπορᾶς ψιθύρων. Καὶ φυσικὰ ὅταν λέμε «μέλη» δὲν ἐννοοῦμε ὁπωσδήποτε τὴν ὀργανωτικὴ ἐπίσημη ἔνταξι σὲ κάποιο μηχανισμό. Συνήθως ἀρκεῖ ὁ Προπαγανδιστὴς νὰ ἔχη ἄμεση ἤ ἔμμεση ἐπαφὴ μὲ τέτοιο κόσμο καὶ νὰ τοῦ διοχετεύει ἔντεχνα τὸ πρὸς διάδοσιν ὑλικό. Ἄν αὐτὸ εἶναι ἔξυπνα διαλεγμένο, ἐπίκαιρο καὶ κατάλληλο, κάνει μόνο του τὴ δουλειά του. Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει γιὰ κάθε Ὑπηρεσία Προπαγάνδας νὰ μπορῆ νὰ θέση τάχιστα σὲ κυκλοφορία μία φήμη ποὺ σὲ ὡρισμένες συνθῆκες μπορεῖ νὰ παίξη ἀποφασιστικὸ ρόλο (λ.χ. τὴν ἡμέρα τῶν ἐκλογῶν ἤ μιᾶς μεγάλης πολιτικῆς συγκεντρώσεως).
Ὁ Γκαῖμπελς ἔκανε εἰδικὲς μελέτες πάνω στὶς φῆμες. Διέδιδε μία φήμη στὸ Βερολῖνο καὶ μετὰ διαπίστωνε πόσο χρόνο χρειάστηκε γιὰ νὰ φτάση ὡς τὶς ἄκρες τῆς Γερμανίας καὶ ἐπίσης πόσο χρόνο γιὰ νὰ ἐπιστρέψει στὴν πρωτεύουσα. Ἀκόμη μελετοῦσε τι εἴδους μεταβολὲς ἐπῆλθαν στὴν ἀρχικὴ φήμη μὲ τὴν κυκλοφορία της ἀπὸ στόμα σὲ στόμα
Ἡ φήμη χρησιμοποιεῖται εἰδικά:
α) Γιὰ νὰ ἐνισχύση κάτι ποὺ λέγεται καὶ ἐπισήμως. Δηλαδὴ γιὰ νὰ διευρύνη τὸν κύκλο ἐπιδράσεως τῆς Λευκῆς Προπαγάνδας ποὺ ὅπως ἀναφέραμε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ φύση της, εἶναι περιορισμένος.
β) Γιὰ νὰ διαδώση κάτι ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ λεχθῆ ἐπισήμως εἴτε διότι ὑπάρχουν δεσμεύσεις (διπλωματικές, νομικές, ἠθικές), εἴτε διότι εἶναι ἀλήθεια ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδειχθῆ, εἴτε ἀκόμη καὶ διότι δὲν εἶναι ἀλήθεια. Ἔτσι λ.χ. ὅταν ἔγινε τὸ σύμφωνο Χίτλερ -Ἰαπωνίας, ἡ ἐπίσημη χιτλερικὴ Προπαγάνδα δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ συνεχίση νὰ μιλᾶ γιὰ τὸν λεγόμενο «κίτρινο κίνδυνο» ἀφοῦ ἕνα ἔθνος «κιτρίνων» ἦταν ἤδη σύμμαχο. Ἡ Προπαγάνδα ὅμως περὶ «κιτρίνου κινδύνου» ἦταν συστατικὸ στοιχεῖο τῆς φυλετικῆς ζυμώσεως τοῦ ναζισμοῦ. Γι’ αὐτὸ συνεχίσθηκε ὁ σχετικὸς θόρυβος ἀνεπίσημα, μὲ τὸν ψίθυρο. Ἄλλο χαρακτηριστικὸ παράδειγμα: Ἡ κομμουνιστικὴ Προπαγάνδα στὴν χώρα μας διέδωσε κάποτε ψευδῶς ὅτι ὁ περονόσπορος ποὺ ἔπληξε τὴν καπνοπαραγωγὴ εἶχε «εἰσαχθῆ» μὲ σκοπίμως μολυσμένα ἀμερικανικὰ χημικὰ λιπάσματα. Ὁ κομμουνιστικὸς τύπος «κατέγραψε» τὴν φήμη. Καὶ ὅταν τὸ Ὑπουργεῖο Γεωργίας τὸν κατήγγειλε σὰν ψευδόμενο γιατὶ οὔτε εἶχαν ποτὲ εἰσαχθῆ ἀμερικανικὰ λιπάσματα, οὔτε μεταδίδεται ὁ περονόσπορος ἀπὸ αὐτά, ἀλλὰ μᾶς εἶχε ἔρθη ἀπὸ τὴν Βουλγαρία ποὺ ἐπλήγη πρὶν ἀπὸ ἐμᾶς, ἡ «Αὐγή» διαμαρτυρήθηκε γιὰ τὸν στιγματισμό της μὲ τὴν δικαιολογία ὅτι αὐτὴ ἁπλῶς δημοσίευσε ἀπὸ δημοσιογραφικὸ καθῆκον «τι λέγει ὁ κόσμος»στὰ καπνοχώρια!
γ) Γιὰ νὰ προπαρασκευάση τὴν Κοινὴ Γνώμη νὰ δεχθῆ μία (μή δημοφιλῆ συνήθως) ἐνέργεια. Ἔτσι λ.χ. ὁ Γκαῖμπελς διέδιδε κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου ὅτι τὸ δελτίο τροφίμων θὰ περικοπῆ κατὰ 50%. Μετὰ ἐγίνετο περικοπὴ κατὰ 15%. Τὸ ψυχολογικὸ ἀποτέλεσμα ἀντὶ νὰ εἶναι ἀπογοήτευσις ἦταν ἀνακούφισις.
δ) Γιὰ νὰ προκαλέση πανικό, ἡττοπάθεια, διάλυσι. Ἡ φιλοναζιστικὴ «5η φάλαγξ» συνέβαλε ἀποφασιστικὰ στὴν πτώσι τοῦ Βελγίου καὶ τῆς Γαλλίας καὶ ὁ Χίτλερ τὴν χαρακτἠρισε σὰν «μυστικὸ ὅπλο».
Οἱ φῆμες ὀργιάζουν προπάντων ἐκεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχουν πολλὲς πηγὲς εἰδήσεων. Γι’ αὐτὸ κάνουν κυριολεκτικὰ θραῦσι στὶς χῶρες μὲ ὅλοκληρωτικὸ καθεστὼς ὅπου ὑπάρχει τὸ μονοπώλιο τῶν Πληροφοριῶν καὶ τῆς Προπαγάνδας. Ἔτσι καὶ οἱ ναζὶ καὶ οἱ κομμουνισταὶ ἀναγκάστηκαν νὰ μελετήσουν διαφόρους τρόπους γιὰ τὴν καταπολέμησί τους. Δύο εἶναι οἱ κυριότεροι:
α) Νὰ πλήττεται κατὰ τρόπο ἐντυπωσιακὸ ἡ ἀξιοπιστία τῶν διαδόσεων. Γι’ αὐτὸν τὸν σκοπὸ χρησιμοποιεῖται συνήθως ἕνα κλασσικὸ τέχνασμα. Διαδίδεται σκοπίμως μία ἐντυπωσιακὴ φήμη, καὶ μετὰ διαψεύδεται κατὰ τρόπο ποὺ νὰ προκαλέση πραγματικὸ «σόκ» στὴν Κοινὴ Γνώμη, νὰ τὴν συγκλονίση καὶ νὰ τῆς προκαλέση γιὰ ἕνα διάστημα ἀληθινὴ ἀπέχθεια πρὸς τοὺς «ψιθύρους».
Ἔτσι ὁ Γκαῖμπελς, γιὰ νὰ πλήξη κάποτε τὶς φῆμες ποὺ ὀργίαζαν στὴν Γερμανία περὶ ἐκκαθαρίσεων καὶ συνωμοσιῶν μέσα στὸ ναζιστικὸ κόμμα, διέδωσε σκοπίμως ὅτι ἐξεκαθαρίσθη ὡς συνωμότης καὶ ὁ Χίμλερ. Μετά, ὀργάνωσε μία τελετὴ καὶ τοποθέτησε στὴν πιὸ τιμητικὴ θέσι, πλάϊ στὸν Φύρερ, τὸν Χίμλερ. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν ἡ συντριβὴ τῶν φημῶν (1942).
Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς τέχνασμα ἐπανελήφθη στὴν κομμουνιστικὴ Οὑγγαρία μὲ τὸν Μ. Φάρκας, ἀρχηγὸ τοῦ στρατοῦ καὶ τῆς πολιτικῆς ἀστυνομίας καὶ γι’ αὐτὸ τὸ πιὸ μισητὸ πρόσωπο τῆς χώρας. «Διέρρευσε»σκοπίμως ἡ φήμη ὅτι «ἐκκαθαρίσθηκε» καὶ ἐνισχύθηκε μὲ τὴν ἀποχή του ἀπὸ κάθε δημόσια ἐκδήλωσι. Μετά, αἰφνιδιαστικά, παρουσιάσθηκε στὴν ἐξέδρα τῶν ἡγετῶν, σὲ μιὰ παρέλασι, μπροστὰ σ’ ὅλο τὸ λαὸ τῆς Βουδαπέστης (1956).
β) Νὰ ὑφίστανται δυσμενεῖς συνέπειες ὅσοι δίνουν πίστι σὲ μία φήμη, ὥστε νὰ ἀρχίσουν νὰ δυσπιστοῦν στοὺς ψιθύρους. Ἕνα τέτοιο τέχνασμα ἔγινε λ.χ. τὸ 1958 στὴ Ρωσία ὅταν σκοπίμως διεδόθη ἀπὸ τὸ Ἀγκίτ-Πρόπ, ὅτι ἐπίκειται νομισματικὴ μεταρρύθμισις μὲ ἀχρήστευσι τοῦ παλαιοῦ ρουβλιοῦ. Καὶ μετά, ἀφοῦ ὅλοι ἔτρεξαν νὰ μετατρέψουν τὶς οἰκονομίες τους σὲ ἐμπορεύματα καὶ ἀγόρασαν ὅλα τὰ ἄχρηστα ἀποθέματα τῶν κρατικῶν καταστημάτων, ἡ φήμη διαψεύστηκε μὲ ἐπίσημη ἀνακοίνωσι ποὺ καλοῦσε τὸν πληθυσμὸ νὰ μὴν δίνη πίστι «στὶς διαδόσεις τῆς ἀντίδρασης».
Γ. Γεωργαλᾶς («Ἡ Προπαγάνδα» - ἀπὸσπασμα).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η επίσκεψη σας στο Θαλαμοφύλακα με τιμά ιδιαίτερως.
Τα μόνα σχόλια που σβήνω είναι οι τρολλιές, οι κουτσουλιές και οι ύβρεις.
Τα υπόλοιπα θα μείνουν για πάντα εδώ, εκτεθειμένα σε κοινή θέα, γι αυτό πριν πατήσετε το κουμπί "Υποβολή", παρακαλώ να ξαναδιαβάσετε αυτό που γράψατε.