Κάθε στρατὸς ποὺ μπαίνει σὲ πόλεμο ὕστερα ἀπὸ μακριὰ περίοδο εἰρήνης κινδυνεύει νὰ ἡττηθεῖ· κάθε στρατὸς ποὺ διεξάγει ἐπὶ μακρὸ χρόνο πόλεμο, ἔχει μεγάλες πιθανότητες νὰ νικήσει: ἡ ἀλήθεια αὐτὴ ἰσχύει ἰδιαίτερα γιὰ τοὺς δημοκρατικοὺς στρατούς. Στὶς ἀριστοκρατίες, ἡ στρατιωτικὴ ἰδιότητα, ὅντας μιὰ προνομιοῦχα σταδιοδρομία, ἀπολαμβάνει τιμῆς ἀκόμη καὶ σὲ καιρὸ εἰρήνης. Τὴν ἀγκαλιάζουν ἄνθρωποι μὲ μεγάλα ταλέντα, μεγάλη μόρφωση καὶ μεγάλη φιλοδοξία· ὁ στρατὸς εἶναι, κατὰ πάντα στὸ ἐπίπεδο τοῦ ἔθνους· συχνὰ μάλιστα τὸ ξεπερνᾶ....Ἀντιθέτως, εἴδαμε μὲ ποιὸν τρόπο, στοὺς δημοκρατικοὺς λαοὺς ἡ ἐλίτ τοῦ ἔθνους, ἀπομακρυνόταν σιγά-σιγά ἀπὸ τὴ στρατιωτικὴ σταδιοδρομία, γιὰ νὰ ἀναζητήσει ἀπὸ ἄλλους δρόμους τὴν ὑπόληψη, τὴν ἐξουσία καὶ προπάντων τὸν πλοῦτο. Μετὰ ἀπὸ μακρόχρονη εἰρήνη, καὶ στοὺς δημοκρατικοὺς καιροὺς ἡ εἰρήνη εἶναι μακρόχρονη, ὁ στρατὸς εἶναι πάντοτε κατώτερος ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ χώρα. Σ’αὐτὴ τὴν κατάσταση τὴ βρίσκει ὁ πόλεμος· καὶ μέχρις ὅτου τὴν ἀλλάξει ὁ πόλεμος, ὑπάρχει κίνδυνος καὶ γιὰ τὴ χώρα, καὶ γιὰ τὸ στρατό.
«…Ἄν παρατηρήσουμε ἕνα δημοκρατικὸ στρατὸ ἔπειτα ἀπὸ μακρόχρονη εἰρήνη, θὰ δοῦμε μὲ ἔκπληξη ὅτι ὅλοι οἱ στρατιῶτες εἶναι σχεδὸν παιδιὰ, καὶ ὅλοι οἱ ἀρχηγοὶ περὶ τὰς δυσμὰς τοῦ βίου· ἔτσι ὥστε ἀπὸ τοὺς πρώτους λείπει ἡ ἐμπειρία, ἀπὸ τοὺς δεύτερους τὸ σφρῖγος. Πρῶτος ὅρος ὅμως γιὰ νὰ κατευθύνεις σωστὰ ἕναν πόλεμο, εἶναι νὰ εἶσαι νέος. Μιὰ μακρόχρονη εἰρήνη δὲν γεμίζει μόνο μὲ παρήλικες ἀξιωματικοὺς τοὺς δημοκρατικοὺς στρατοὺς, ἀλλὰ ἐπιπλέον δίνει σὲ ὅλους τοὺς ἀξιωματικοὺς σωματικὲς καὶ πνευματικὲς ἕξεις ποὺ τοὺς καθιστοῦν πολὺ λίγο κατάλληλους γιὰ τὸν πόλεμο. Ὅποιος ἔχει ἐπὶ πολὺ ζήσει μέσα στὴν εἰρηνικὴ καὶ χλιαρὴ ἀτμόσφαιρα τῶν δημοκρατικῶν ἠθῶν, ὑποκύπτει κατ’ ἀρχὴν μὲ δυσκολία στὶς τραχιὲς ἐργασίες καὶ στὰ αὐστηρὰ καθήκοντα ποὺ ἐπιβάλλει ὁ πόλεμος. Ἴσως νὰ μὴ χάνει ἐντελῶς τὴ γεύση τῶν ὅπλων, προσλαμβάνει ὅμως τρόπους ζωῆς ποὺ τὸν ἐμποδίζουν νὰ νικήσει.
«…Στοὺς δημοκρατικοὺς στρατοὺς, ἐν καιρῷ εἰρήνης, ἡ βραδύτητα τῆς προαγωγῆς εἶναι μεγάλη. Οἱ ἀξιωματικοὶ ὑπομένουν κατ’ ἀρχὴν τὴν κατάσταση αὐτὴ πραγμάτων μὲ ἀνυπομονησία· κινοῦνται, ἀνησυχοῦν καὶ ἀπελπίζονται· μακροπρόθεσμα ὅμως οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς ὑποκύπτουν μὲ ἐγκαρτέρηση. Ὅσοι ἔχουν περισσότερες φιλοδοξίες καὶ ἐφόδια βγαίνουν ἀπὸ τὸ στρατό· οἱ ἄλλοι, προσαρμόζοντας τὶς κλίσεις καὶ τὶς ἐπιθυμίες τους στὴ μετριότητα τῆς μοίρας τους, καταλήγουν νὰ βλέπουν τὴ στρατιωτικὴ σταδιοδρομία μὲ πολιτικὴ ὀπτική.
«…Μιὰ μακρόχρονη εἰρήνη δὲ γεμίζει μόνο μὲ παρήλικες ἀξιωματικοὺς, τοὺς δημοκρατικοὺς στρατούς, ἀλλὰ δίνει συχνὰ καὶ ἔνστικτα γερόντων καὶ σ’αὐτοὺς ἀκόμη ποὺ βρίσκονται σὲ σφριγηλὴ ἡλικία. Σὲ καιρὸ εἰρήνης, ἡ στρατιωτικὴ σταδιοδρομία οὔτε ἀπολαμβάνει ἰδιαίτερης τιμῆς καὶ πλημμελῶς ἀκολουθεῖται. Ἡ δημόσια αὐτὴ δυσμένεια βαραίνει καταθλιπτικὰ στὸ πνεῦμα τοῦ στρατοῦ. Οἱ ψυχὲς εἶναι ἀκόμη σὰν λυγισμένες· καὶ ὅταν τέλος ἔρχεται ὁ πόλεμος, δὲν μποροῦν νὰ ξαναβροῦν μέσα σὲ μιὰ στιγμὴ τὴν ἐλαστικότητα καὶ τὸ σφρῖγος τους.
«…Πιστεύω λοιπὸν ὅτι ἕνας δημοκρατικὸς λαὸς ποὺ ἐπιχειρεῖ ἕναν πόλεμο ὕστερα ἀπὸ μακρόχρονη εἰρήνη κινδυνεύει περισσότερο ἀπὸ κάθε ἀλλον νὰ ἡττηθεῖ· δὲν πρέπει ὅμως νὰ ἀφήσει τὶς ἀποτυχίες νὰ τὸν ἐξουθενώσουν, γιατὶ οἱ δυνατότητες τοῦ στρατοῦ του αὐξάνονται ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου. Ὅταν ὁ πόλεμος μὲ τὴν παράτασή του, ἀποσπάσει ἐν τέλει τοὺς πολίτες ἀπὸ τὶς εἰρηνικές τους ἐργασίες καὶ ρημάξει τὶς μικροεπιχειρήσεις τους, συμβαίνει νὰ στρέφονται τώρα πρὸς τὰ ὅπλα τὰ ἴδια πάθη ποὺ τοὺς ἔκαναν νὰ δίνουν τὴν ἴδια ἀξία στὴν εἰρήνη. Ὁ πόλεμος ἀφοῦ καταστρέψει κάθε εἴδους ἐμποροβιομηχανικὴ δραστηριότητα, γίνεται ὁ ἴδιος ἡ μεγάλη καὶ μόνη δραστηριότητα, πρὸς τὴν ὁποία στρέφονται τότε ἀπὸ κάθε πλευρὰ οἱ διακαεῖς καὶ φιλόδοξες ἐπιθυμίες ποὺ ἔχει γεννήσει ἡ ἰσότητα. Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ δημοκρατικοὶ αὐτοὶ λαοὶ τοὺς ὁποίους μὲ τόση δυσκολία ὁδηγοῦν στὰ πεδία τῶν μαχῶν, κάνουν συχνὰ ἐκεῖ θαυμαστὰ πράγματα, ὅταν καταφέρουν τελικὰ νὰ τοὺς βάλουν τὰ ὅπλα στὰ χέρια.
Ὁ πόλεμος σὲ πολὺ μικρὸ διάστημα δημιουργεῖ μεγάλα ὀνόματα καὶ μεγάλες περιουσίες, καὶ τότε ἡ ἐλίτ τοῦ ἔθνους ἀκολουθεῖ τὴ σταδιοδρομία τῶν ὅπλων· ὅλα τὰ ἐκ φύσεως ἐπιχειρηματικά, περήφανα καὶ πολεμικὰ πνεύματα, ποὺ τώρα πιὰ τὰ δημιουργεῖ ὄχι ἡ ἀριστοκρατία, ἀλλὰ ἡ χώρα ὁλόκληρη, ὠθοῦνται πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτή. Καθὼς ὁ ἀριθμὸς τῶν διεκδικούντων τὶς στρατιωτικὲς τιμὲς εἶναι τεράστιος, καὶ ὁ πόλεμος ὠθεῖ μὲ τραχύτητα καθέναν στὴ θέση του, τελικὰ πάντοτε ἐμφανίζονται μεγάλοι στρατηγοί. Ἕνας μακρόχρονιος πόλεμος παράγει ἐπὶ ἑνὸς δημοκρατικοῦ στρατοῦ ὅ,τι παράγει ἐπὶ τοῦ ἴδιου τοῦ λαοῦ μιὰ ἐπανάσταση. Θραύει τοὺς κανόνες καὶ ἀναδεικνύει ὅλους τοὺς ἐξαιρετικῶν ἰδιοτήτων ἀνθρώπους. Οἱ ἀξιωματικοὶ τῶν ὁποίων ψυχὴ καὶ σῶμα ἔχουν γηράσει ἐν εἰρήνῃ παραμερίζονται, ἀποσύρονται ἤ πεθαίνουν.
«…Οἱ πολίτες μιᾶς δημοκρατίας, προετοιμάζονται ἀπὸ τὶς ἴδιες τὶς συνήθειες τῆς ψυχῆς τους, νὰ κάνουν καλά ἕναν πόλεμο· γίνονται μὲ ἄνεση καλοὶ στρατιῶτες ἀμέσως μόλις κατορθωθεῖ ἡ ἀπόσπασή τους ἀπὸ τὶς δουλειὲς καὶ τὴν καλοπέρασή τους. Ἄν ἡ εἰρήνη εἶναι ἰδιαιτέρως ἐπιβλαβὴς στοὺς δημοκρατικοὺς στρατούς, ὁ πόλεμος τοὺς διασφαλίζει ὅμως πλεονεκτήματα ποὺ λείπουν ἀπὸ τοὺς ἄλλους στρατούς· καὶ αὐτὰ τὰ πλεονεκτήματα, πολὺ λίγο αἰσθητὰ στὴν ἀρχή, δὲν μπορεῖ νὰ μὴν τοὺς δώσουν, μακροπρόθεσμα, τὴ νίκη. Ἕνας ἀριστοκρατούμενος λαὸς πού, μαχόμενος ἐναντίον ἑνὸς δημοκρατικοῦ ἔθνους, δὲν κατορθώνει νὰ τὸ καταστρέψει ἀπὸ τὶς πρῶτες κιόλας ἐχθροπραξίες, διατρέχει πάντοτε σοβαρὸ κίνδυνο νὰ ἡττηθεῖ ἀπὸ αὐτό.
Ἀλέξις ντὲ Τοκβὶλ
( Alexis de Tocqueville, De la Democratie en Amerique) κεφάλαιο XXIV
ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἔργο του «Ἡ δημοκρατία στὴν Ἀμερική» (1835) ἐκδόσεις Στοχαστὴς
tiestiousia.blogspot.gr
Σε τί διαφέρει, εκ του οικονομικού και "τρομοκρατικού" αποτελέσματος, το σήμερα με τον πόλεμο; Μόνο ίσως πως δεν σφυρίζουν "επίσημα" σφαίρες και δεν ξιφουλκούν συστηματικά τα σπαθιά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠόλεμος λοιπόν...και βάσει του άρθρου αυτό το απονευρωμένο καλοβολεμένο πολιτικό "κηφηνείον" καλείται να τον αντιμετωπίσει, ζήτω που καήκαμε.
Ζήτω.
ΑπάντησηΔιαγραφή