Η ΓΣΕΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ

«Όσο οι αντιμνημονιακές συγκεντρώσεις οργανώνονται από τη ΓΣΕΕ δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα» έλεγε πριν από δύο χρόνια κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και πρώην υπουργός. Και μάλλον ήξερε τι έλεγε. Τα δικαιώματα των Ελλήνων εργαζομένων δέχονται τη μεγαλύτερη επίθεση που έχει συμβεί μεταπολεμικά και η ΓΣΕΕ απλώς… παρίσταται. Τελευταία, δε, ούτε καν συνεδριάζει.”

Ο πρόεδρός της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος, απαξιωμένος πια, ειδικά μετά τις εν κρυπτώ συνεννοήσεις με τον ΣΕΒ και τη συνάντησή του με τη Μέρκελ, απουσιάζει από όλους τους αγώνες, ακόμα και ως φυσική παρουσία, καθώς δεν τολμά να εμφανιστεί σε καμία συγκέντρωση και κυκλοφορεί μόνο με αστυνομική συνοδεία. Είναι ο πρώτος πρόεδρος της ΓΣΕΕ που δεν εμφανίζεται ούτε καν στις παραδοσιακές συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς. Όσο κι αν έψαχνε κανείς φέτος να τον δει, έστω και φυλασσόμενο κάπου ανάμεσα στα υπόλοιπα στελέχη της ΓΣΕΕ, δεν θα τον έβλεπε. Πρόκειται για τον πρόεδρο που θα περάσει στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος ως ο άνθρωπος που συνέδεσε το όνομά του με τη μεγαλύτερη καταστροφή εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς πρόκειται για μοναδική (στην πρόσφατη ιστορία) υποχώρηση, κι αυτή συνέβη επί των ημερών του.

Η ειρωνεία, πάντως, είναι (κι έχει τον συμβολισμό της) ότι ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας, Γιάννης Παναγόπουλος, παχυλά αμειβόμενος ο ίδιος με εισοδήματα πολύ πάνω από τα εκατό χιλιάδες ευρώ ετησίως, είναι υπάλληλος της Εθνικής Τράπεζας (από εκεί προέρχεται) με τον βαθμό του διευθυντή. Η ΓΣΕΕ, εδώ και καιρό, δεν έχει πλέον ειδικό βάρος, δεν παρεμβαίνει στις εξελίξεις και δεν είναι υπολογίσιμος συνομιλητής κανενός. Σε μία τέτοια κρίσιμη περίοδο, παρ’ ότι αναγκάστηκε να οργανώσει πολλές απεργίες –κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία- με ευθύνη κυρίως του προέδρου της και προέδρου της ΠΑΣΚΕ, φρόντιζε να τις απονευρώνει και να μην θέτει σαφή αιτήματα αιχμής. «Δεν καταφέραμε να αποτρέψουμε την κυβέρνηση. Θα μπορούσαμε, αν είχαμε λειτουργήσει διαφορετικά» παραδέχεται μέλος του Δ.Σ. της ΓΣΕΕ. 

Οι συσχετισμοί στην ΓΣΕΕ

Είναι ολοφάνερο ότι αντίστοιχη με την κρίση πολιτικής εκπροσώπησης της κοινωνίας, αν όχι εντονότερη, υπάρχει και στη ΓΣΕΕ. Οι συσχετισμοί αποτυπώνουν την εικόνα περασμένων εποχών και συντηρούνται μόνο και μόνο χάρη στην έντονη κομματικοποίηση του συνδικαλισμού στην Ελλάδα. Στα σωματεία πολλών επιχειρήσεων τελευταία, έχουν αναδειχθεί συνδικαλιστές που δεν ανήκουν σε κανένα κόμμα, αλλά διακρίθηκαν χάρη στους αγώνες τους και λόγω της καταξίωσής τους από τους συναδέλφους τους. Αυτοί δεν θα μπορούσαν ποτέ μέχρι τώρα να αναδειχθούν στο Δ.Σ. της ΓΣΕΕ, καθώς η στελέχωσή της εξακολουθεί να περνάει μέσα από τα κομματικά φίλτρα. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γ. Παναγόπουλος είναι μία κλασική περίπτωση στελέχους (επαγγελματία συνδικαλιστή) που ευδοκίμησε στο κομματικό θερμοκήπιο του ΠΑΣΟΚ. Λίγο πριν αποχωρήσει ο προηγούμενος πρόεδρος της ΓΣΕΕ και επίσης στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, Χρήστος Πολυζωγόπουλος, έλεγε στους δημοσιογράφους ότι προετοιμάζει για διάδοχο του τον Γ. Παναγόπουλο, άγνωστο μέχρι τότε ευρύτερα στην κοινωνία.

Πριν από την «εκλογή» του προέδρου, από τους συνδικαλιστές, δηλαδή, είχε αποφασιστεί και προετοιμαστεί η διαδοχή, η οποία στην πραγματικότητα έγινε με «δαχτυλίδι». Σε παλιότερες δηλώσεις του στην Ελευθεροτυπία ο πρόεδρος Γ. Παναγόπουλος απαντώντας στις επικρίσεις για προσωπική ανεπάρκεια και κυβερνητικό συνδικαλισμό, είχε σηκώσει το γάντι: «Στα 45 μέλη της ΓΣΕΕ τα 22 είναι της ΠΑΣΚ και 23 είναι όλοι οι άλλοι. Έχουν πλειοψηφία. Αν θέλουν, μπορούν να κάνουν οτιδήποτε στη ΓΣΕΕ». Από τους 23 όμως που είναι οι «άλλοι», οι δέκα είναι της ΔΑΚΕ (Ν.Δ.), οι δέκα του ΠΑΜΕ (ΚΚΕ) και οι τρεις της Αυτόνομης Παρέμβασης (ΣΥΡΙΖΑ). Το ΠΑΜΕ, εδώ και πολύ καιρό, δεν συμμετέχει ενεργά στη ΓΣΕΕ και δεν επιδιώκει καμία συνεννόηση για να διαμορφωθεί μία νέα πλειοψηφία. Τις περισσότερες φορές κατεβαίνει με δική του διαφορετική πρόταση, τραβώντας μόνο του τον δικό του δρόμο.

Κι εκεί που θα περίμενε κανείς το Δ.Σ. της ΓΣΕΕ να συνεδριάζει μέρα παρά μέρα αυτή την περίοδο, η αλήθεια είναι ότι έχει να συνεδριάσει από τον Μάρτιο, λόγω της έντασης που προκλήθηκε μετά τη συνάντηση του προέδρου της με τη Μέρκελ. Συνάντηση που τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ. πληροφορήθηκαν με sms που τους έστειλε, ενώ βρισκόταν ήδη στη Γερμανία. «Εμείς επιμέναμε η ΓΣΕΕ να αποτελέσει ισχυρό πολιτικό πόλο που θα αναλάβει την αντιπαράθεση και τη σύγκρουση με την κυβέρνηση, αλλά δεν εισακουστήκαμε» δηλώνει ο Γ. Γαβρίλης. «Τα κινήματα της πλατείας μας ξεπέρασαν και η εμφάνισή τους μπορεί να ερμηνευθεί και ως ήττα των συνδικάτων, που δεν μπόρεσαν να εκφράσουν και να οργανώσουν συλλογική δράση ενάντια στο μνημόνιο και την πολιτική της κυβέρνησης και της τρόικας. Για να καταλάβουμε την πίεση που άσκησαν τα κινήματα αυτά, αρκεί να θυμηθούμε την αποσταθεροποίηση που προκάλεσαν στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου και το τηλεφώνημά του στον Α. Σαμαρά». 

Την περίοδο εκείνη, ούτε η ΠΑΣΚΕ, ούτε το ΠΑΜΕ συμφωνούσαν να συναντηθούν τα συνδικάτα με το κίνημα της πλατείας Συντάγματος. Δεν είχαν καν τη διάθεση να σταθούν φιλικά -έστω- απέναντί τους. Παρ’ όλα αυτά, στη συνέχεια, ένα μέρος συνδικαλιστικών οργανώσεων και σωματείων αποφάσισαν να συναντηθούν με τους υπόλοιπους διαδηλωτές της πλατείας δημιουργώντας μία εκρηκτική δυναμική, η οποία προκάλεσε και την αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου αποκαλύπτοντας την έλλειψη κοινωνικής νομιμοποίησης.

Η ΓΣΕΕ και η εκπροσώπηση

Το διοικητικό συμβούλιο της ΓΣΕΕ αποτελείται από 45 μέλη, τα οποία εκλέγονται από το συνέδριο που γίνεται κάθε 3 χρόνια. Οι σύνεδροι εκλέγονται από δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, δηλαδή ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα. Χιλιάδες εργαζόμενοι ωστόσο, που δουλεύουν σε μικρές επιχειρήσεις, μένουν στην ουσία χωρίς εκπροσώπηση. Μόνο το 4% των ιδιωτικών επιχειρήσεων έχουν κάποιας μορφής σωματείο.

Το τελευταίο συνέδριο έγινε πριν από δύο χρόνια και σε αυτό συμμετείχαν 480 σύνεδροι που εξελέγησαν από 154 δευτεροβάθμιες οργανώσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΓΣΕΕ κάθε σύνεδρος εκλέγεται από περίπου 1.000 ψηφίσαντες, αν και πολλά από αυτά είναι πλασματικά και κάποιες οργανώσεις δεν είναι παρά μόνο «σφραγίδες». Οι περισσότεροι σύνεδροι που εκλέγουν την ηγεσία της ΓΣΕΕ προέρχονται από τις ΔΕΚΟ και κυρίως από τη ΔΕΗ, τις συγκοινωνίες, τον ΟΤΕ, τις τράπεζες (μετά την ιδιωτικοποίηση τους τα σωματεία των τελευταίων απομαζικοποιήθηκαν και η συμμετοχή τους μειώθηκε, ενώ σε πολλές από αυτές η συνδικαλιστική δράση λειτουργεί πλέον σε συνθήκες παρανομίας).

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς, με κυρίαρχη την αριθμητική υπεροχή των εκπροσώπων των ΔΕΚΟ (που έχουν χαρακτηριστεί ως «κομματικά μαγαζιά» και «φέουδα» των εκάστοτε υπουργών που επιδίωκαν τη συμμαχία των συνδικαλιστών) όλη την προηγούμενη περίοδο και όταν οι ΔΕΚΟ ήταν το προνομιακό πεδίο των ρουσφετολογικών οργίων του δικομματισμού, γιατί το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. έχουν τόσο μεγάλη εκπροσώπηση. Στη δεύτερη «ταχύτητα» συνδικάτων της ΓΣΕΕ, μετά τις ΔΕΚΟ, είναι αυτά των Οικοδόμων, των Ναυτεργατών κ.λπ. στα οποία στηρίζει κυρίως τη δύναμή του το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ.

Ο μεγαλύτερος όγκος των εργαζομένων, που εργάζεται σε μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις έως 20 ατόμων στερείται εκπροσώπησης. Εξαιτίας της έντονης κομματικοποίησης των συνδικάτων, η ανάδειξη των συνδικαλιστών γίνεται με όρους κομματικής διευθέτησης και λιγότερο με όρους κοινωνικής καταξίωσης και αναγνώρισης της αγωνιστικής δράσης των πρωταγωνιστών σε αγώνες. Αντίθετα, στη βάση, σε σωματεία επιχειρήσεων που οργανώνουν κινητοποιήσεις ξεχωρίζουν κάποιοι συνδικαλιστές για τη μαχητικότητα τους που χαίρουν σεβασμού από τους συναδέλφους τους. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Νίκος Λειβαδάς, πρόεδρος των εργαζομένων της ALAPIS. Μιλώντας στο ΜΟΝΟ επισημαίνει την αδιαφορία και την παντελή απουσία του προέδρου της ΓΣΕΕ από τους αγώνες του σωματείου τους, αλλά και συνολικά:

«Η σιωπή μετά τη συνάντηση με το αφεντικό. Κάπως έτσι θα χαρακτήριζα την παρουσία της πλειοψηφίας της ΓΣΕΕ μετά το ραντεβού με την Μέρκελ. Την ώρα που εφαρμόζονται οι πιο σκληροί αντεργατικοί νόμοι, αυτοί απουσιάζουν από όλα π.χ. από τις διαπραγματεύσεις για τα επικουρικά ταμεία, για την εφαρμογή διαθεσιμότητας και εκ την περιτροπής εργασία. Απουσίαζαν από τα δικαστήρια μεγάλων εργασιακών χώρων (Σκαραμαγκά, ALAPIS). Δεν συντόνισαν κανέναν αγώνα. Δεν υπήρχαν στο θέμα των συλλογικών συμβάσεων… ο κατάλογος είναι τεράστιος».

Στην ΠΑΣΚΕ, πάντως, παρατηρείται μεγάλη αποσυσπείρωση τελευταία, ενώ αρκετά στελέχη πρώτης γραμμής έχουν διαχωρίσει τη θέση τους από την πολιτική του ΠΑΣΟΚ, όπως ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, Ν. Φωτόπουλος (που έχει συγκρουστεί σκληρά και σε προσωπικό επίπεδο με τον πρόεδρο της ΓΣΕΕ), ο Ν. Κουλουμπαρίτσης, ο μαχητικός πρώην πρόεδρος του Συνδικάτου Εργαζομένων στον ΟΑΣΑ και του σωματείου της ΕΘΕΛ που εξαναγκάστηκε από το ΠΑΣΟΚ σε παραίτηση, επειδή ζητούσε συνέχιση των κινητοποιήσεων κ.ά.

Η κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ στον συνδικαλισμό που άρχισε να επιβάλλεται μετά το 1981, μοιάζει αδύνατο να μην ακολουθήσει την αντίστροφη μέτρηση που έχει ξεκινήσει ήδη στην κοινωνία. Πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η οριστική μετάλλαξη της ΠΑΣΚΕ συνέβη την περίοδο που η χώρα προετοιμαζόταν για την ΟΝΕ, αφού πρώτα το ΠΑΣΟΚ είχε φροντίσει να χειραγωγήσει τους συνδικαλιστές του, με πολλούς από τους οποίους υπήρξε γενναιόδωρο. Σύμφωνα με έρευνες, πάντως, από όλους τους πρώην προέδρους της ΓΣΕΕ, ο Χρήστος Πρωτόπαπας είναι αυτός που συγκεντρώνει την πιο αρνητική κριτική. Οι δημοσιογράφοι, επίσης, τον θυμούνται, τη δεκαετία του ’90, όταν ήταν πρόεδρος της ΓΣΕΕ, να κυκλοφορεί με Μερσεντές και σοφέρ. Εκείνος ήταν από τους στενούς συνεργάτες του Κ. Σημίτη, ενώ αντίστοιχα ο Γ. Παναγόπουλος ανήκε στο πολιτικό περιβάλλον του Γ. Παπανδρέου, τον οποίο είχε στηρίξει για την εκλογή του ως προέδρου του ΠΑΣΟΚ.

Σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, που οι πολιτικές του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. καταδικάστηκαν από την κοινωνία -αφού είχαν προλάβει πρώτα εκείνα να την καταδικάσουν-, ο συνδικαλισμός δεν γίνεται να παραμείνει ίδιος. Ο Γ. Παναγόπουλος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των εργαζομένων και πάσχει από το ίδιο πρόβλημα νομιμοποίησης που έπασχε και η κυβέρνηση Παπανδρέου. 

Δέκα μεγάλες ήττες

Τι έχασαν συνταξιούχοι και εργαζόμενοι σε δύο χρόνια

Στον καιρό του μνημονίου, της απαξιωμένης κι ελεγχόμενης από τον δικομματισμό ΓΣΕΕ (με τους συσχετισμούς άλλων εποχών), επί προεδρίας Γιάννη Παναγόπουλου, που δεν τολμά να εμφανιστεί σε συγκεντρώσεις εργαζομένων και προτιμά να συνομιλεί με τον ΣΕΒ, την κυβέρνηση και τη Μέρκελ, σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες υποχωρήσεις στα δικαιώματα των εργαζομένων της μεταπολεμικής περιόδου καθώς και οι μεγαλύτερες απώλειες.

1) Η ανεργία έσπασε κάθε προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ, φτάνοντας στο 21,7% ενώ στους νέους ξεπέρασε το 50%. Μέσα σε ένα χρόνο, δηλαδή, οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 318.435, φτάνοντας τα 1,7 εκατομμύρια. Μέχρι το τέλος του έτους η δηλωμένη ανεργία προβλέπεται να ξεπεράσει το 23%, ενώ η αδήλωτη ξεπερνάει ήδη το 30%.

2) Διαλύθηκε το ασφαλιστικό σύστημα, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι που βγαίνουν στο εξής στη σύνταξη, να λαμβάνουν συντάξεις με χαρακτήρα προνοιακού επιδόματος.

3) Οι συντάξεις, όσων τις λαμβάνουν ήδη, μειώθηκαν έως και 40% με τάση περαιτέρω διαδοχικών μειώσεων στο μέλλον.

4) Μειώθηκαν έως και 50% οι μισθοί σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

5) Καθιερώθηκε καθεστώς εύκολων απολύσεων με δυνατότητα μείωσης των αποζημιώσεων έως και 50%.

6) Δόθηκε η ευχέρεια στους εργοδότες να καθιερώσουν την εκ περιτροπής εργασία και τη μερική απασχόληση. Σχεδόν οι μισές από τις 537.000 νέες συμβάσεις που υπεγράφησαν από τον Ιανουάριο μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2011, ήταν μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, σύμφωνα με τα στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, ενώ περισσότερες από 42.000 συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, μετατράπηκαν σε μερικής ή εκ περιτροπής.

7) Καταστράφηκε ο θεσμός των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και δόθηκαν όλα τα μέσα στους εργοδότες να τις αντικαταστήσουν με ατομικές συμβάσεις εργασίας.

8) Σαρώθηκε το συλλογικό εργατικό δίκαιο.

9) Μειώθηκε ο κατώτερος μισθός, ο οποίος κατρακύλησε στα 586 ευρώ (μεικτά) το μήνα, για όσους έχουν προϋπηρεσία έως και τρία έτη.

10) Ο μισθός των νέων κάτω των 25 ετών μειώθηκε κατά 32% φτάνοντας τα 510 ευρώ το μήνα (μεικτά).

Η ΓΣΕΕ στην εποχή του μνημονίου

Από την στιγμή που προέκυψε το πρώτο μνημόνιο με τα ακραία αντεργατικά μέτρα, πιεσμένη και από την κοινωνική οργή, η ΓΣΕΕ υποχρεώθηκε να πάρει αποφάσεις για κάποιες κινητοποιήσεις, τις οποίες απλώς διαχειρίστηκε όμως, χωρίς να τις εντάξει σε μία συνολική στρατηγική σύγκρουσης, ρήξης και διεκδίκησης. «Γραμμή ρεαλισμού» την ονόμασε ο Γ. Παναγόπουλος, αλλά εξελίχθηκε σύντομα σε γραμμή υποχώρησης. Ο ίδιος επέλεξε για τον εαυτό του τον ρόλο του προνομιακού συνομιλητή της τρόικας, της κυβέρνησης, του πρωθυπουργού, του ΣΕΒ και της Μέρκελ, ενώ ήταν απών όταν τον καλούσαν εργαζόμενοι που πλήττονταν, θαμπώνοντας ακόμα περισσότερο την εικόνα της ΓΣΕΕ και τον βαθμό αξιοπιστίας της. Είχε κάνει και δήλωση, μάλιστα, με την οποία υποστήριζε ότι παρά τη διαφωνία του με το μνημόνιο, δεν πιστεύει ότι υπάρχει εναλλακτική λύση!

Στις 24 Σεπτεμβρίου 2010, σε άλλες δηλώσεις του στο πρακτορείο Ρόιτερ ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ θεωρώντας το Μνημόνιο τετελεσμένο γεγονός και προτείνοντας να σταματήσουν τις απεργίες, δήλωνε: «Έχουμε κάνει τόσες πολλές απεργίες, παρ’ όλα αυτά οι σκληρές πολιτικές, που προβλέπονται στο Μνημόνιο, έχουν εφαρμοστεί και δεν υπάρχουν προφανείς εναλλακτικές λύσεις». Τον Δεκέμβριο του 2010, όταν αποκαλύφθηκε η μυστική συνάντηση του με εκπροσώπους του ΣΕΒ και άλλων εργοδοτικών οργανώσεων (ο ίδιος αρχικά το αρνούνταν), προκλήθηκε κρίση στο Δ.Σ. της ΓΣΕΕ η οποία εκδηλώθηκε με τις παραιτήσεις από το προεδρείο του γ. γραμματέα και του αν. προέδρου που ανήκαν στη ΔΑΚΕ (η οποία επανήλθε τρεις μήνες μετά) και στην Αυτόνομη Παρέμβαση.

«Δεν υπάρχει καμία τακτική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, ούτε για την υπεράσπιση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, αλλά ούτε και για τις ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, όπως η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ, τα λιμάνια» αναφέρει στο ΜΟΝΟ, ο Γ. Γαβρίλης επικεφαλής της Αυτόνομης Παρέμβασης και πρώην (παραιτήθηκε τον Μάρτιο) αν. πρόεδροςτης ΓΣΕΕ.

Τα τελευταία περίπου δύο χρόνια η ΓΣΕΕ συνεδριάζει πλέον σπάνια.

Η ΓΣΕΕ στην εποχή του μνημονίου / Και ο κρυπτόμενος πρόεδρός της 
Αρθρο της Βασιλικής Σιούτη απο το blog του περιοδικού ΜΟΝΟ 


Μόνο στο θαλαμοφύλακα, 
μαζί με το άρθρο, 
δώρο και ένας θαλάσσιος ελέφαντας: