Ο Αρεοπαγιτικός γράφηκε μετά το τέλος του Συμμαχικού πολέμου (357–355 π.Χ.), ο οποίος σήμανε τη διάλυση της Β´ Αθηναϊκής συμμαχίας. Σε αυτόν ο Ισοκράτης κάνει έκκληση προς τους συμπολίτες του για αναπροσαρμογή της πολιτικής τους στα εσωτερικά και εξωτερικά θέματα και επιστροφή στις πατροπαράδοτες αρχές διακυβέρνησης της πόλης.
Μτφρ. Α.Μ. Γεωργαντόπουλος, Μ. Πρωτοψάλτης & Ι. Ιωαννίδη–Φαληριώτη. [1939] χ.χ. Ισοκράτης. Λόγοι. ΙΙ, Αρεοπαγιτικός, Ευαγόρας, Ελένη, Πλαταϊκός, Περί του ζεύγους. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.
Νομίζω ότι πολλοί από σας απορούν, με ποιες σκέψεις παρουσιάζομαι μπροστά σας για να μιλήσω, καθώς έχω σκοπό «περί σωτηρίας» δίνοντας την εντύπωση ότι το κράτος μας αντιμετωπίζει κινδύνους στη σημερινή εποχή, ή ότι τα πράγματά του βρίσκονται σε κακή κατάσταση, ενώ ξέρουμε όλοι μας ότι και τριήρεις έχει παραπάνω από διακόσιες και στην ξηρά περνάει περίοδο ειρηνική και στη θάλασσα διατηρεί την κυριαρχία κι' έχει ακόμη συμμάχους πολλούς που είναι πρόθυμοι να μας βοηθήσουν, αν παρουσιαστή ανάγκη, κι' ακόμη πιο πολλούς υποτελείς φόρου που στέκουν στο πόδι σε κάθε του πρόσταγμα. Με τέτοιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να πη κανείς, ότι πρέπει να έχουμε θάρρος, γιατί βρισκόμαστε μακριά από κάθε κίνδυνο κι' ότι ταιριάζει περισσότερο στους εχθρούς μας να 'χουν ανησυχίες και φόβους και να κάνουν σκέψεις και να παίρνουν αποφάσεις για τη δική τους σωτηρία.
Καταλαβαίνω λοιπόν ότι σεις με το να σκέπτεσθε κατά τέτοιο τρόπο, και τη δική μου εμφάνιση πολύ λίγο λογαριάζετε και διατηρείτε ακόμη ελπίδες ότι με τη σημερινή δύναμη του κράτους θα κατορθώσετε να γίνετε κύριοι ολόκληρης της Ελλάδος. Εγώ όμως για όλα αυτά πάρα πολύ φοβούμαι· γιατί βλέπω ότι από τα κράτη, όσα νομίζουν ότι τα πράγματά τους βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, σκέπτονται κατά το χειρότερο τρόπο και όσα πάλι ξεχωρίζουν για το μεγάλο τους θάρρος, αντιμετωπίζουν πάρα πολλούς κινδύνους. Αιτία των φαινομένων αυτών είναι: ότι καμμία ευτυχία και καμμία συμφορά δεν έρχονται μόνες τους στον άνθρωπο, αλλ' υπάρχει συνυφασμένη και ακολουθεί στον πλούτο και στις δυναστείες αφροσύνη και μαζί μ' αυτήν ακολασία, ενώ στη φτώχεια και στην ταπεινοφροσύνη κυριαρχεί αγνή σκέψη και εγκράτεια. Είναι λοιπόν δύσκολο ν' αποφασίση κανείς σε ποιαν από τις δύο μερίδες είναι προτιμότερο ν' αφήση τα παιδιά του. Γιατί βλέπουμε πολλές φορές, ότι εκείνη που θεωρείται φαυλότερη συχνά βαδίζει προς το καλύτερο, ενώ εκείνη που φαίνεται πως είναι ηθικώτερη, κατρακυλάει τις πιο πολλές φορές προς το χειρότερο.
Και για την αλήθεια των σκέψεων αυτών μπορώ να φέρω παραδείγματα πάρα πολλά και πρώτα–πρώτα από την ιδιωτική ζωή, επειδή ακριβώς αυτή πάρα πολύ συχνά υφίσταται μεταβολές και είναι ακόμη πιο μεγάλα και πιο φανερά σ' αυτούς που τα ακούνε, από εκείνα που έχουν συμβή σε μας και τους Λακεδαιμονίους.
Γιατί και μεις, όταν η πόλη μας καταστράφηκε από τους βαρβάρους, επειδή είχαμε φόβους και παρακολουθούσαμε προσεκτικά τα πράγματα, εκερδίσαμε τα πρωτεία ανάμεσα σ' όλους τους Έλληνες, και επειδή πάλι ενομίσαμε εγωϊστικά ότι έχουμε ακαταμάχητη δύναμη, λίγο έλειψε να γίνουμε δούλοι. Οι Λακεδαιμόνιοι κατόπιν, αν και ξεκίνησαν στην αρχή από μικρές και ασήμαντες πόλεις, επειδή έκαναν ζωή μετρημένη και είχαν μεγάλη στρατιωτική πειθαρχία, έγιναν κυρίαρχοι ολόκληρης της Πελοποννήσου, όταν όμως ύστερα υπερηφανεύτηκαν περισσότερο απ' όσο έπρεπε και απόκτησαν την ηγεμονία και στην ξηρά και στη θάλασσα, περιέπεσαν στους ίδιους ακριβώς κινδύνους με μας.
Εκείνος λοιπόν που, αν και ξέρη ότι γίνονται τόσο πολλές μεταβολές και ότι τόσο μεγάλες δυνάμεις περιπίπτουν σε αφάνεια, πιστεύει ότι είναι ικανοποιητική η σημερινή κατάσταση, είναι χωρίς άλλο πολύ ανόητος, γιατί και το κράτος μας τώρα βρίσκεται σε χειρότερη θέση παρ' όσο κατά την εποχή εκείνη, το δε μίσος των Ελλήνων και η έχθρα προς τον βασιλέα των Περσών, που μας επολέμησαν τον παλαιό καιρό, βρίσκονται πάλι σε ένταση.
Δεν ξέρω μάλιστα ποιο από τα δύο να υποθέσω, ότι δηλ. δεν σας ενδιαφέρει τίποτε από τα δημόσια πράγματα ή ότι ενδιαφέρεσθε μεν γι' αυτά, αλλ' έχετε καταντήσει σε τόση αναισθησία, ώστε σας διαφεύγει σε ποιαν αναστάτωση έχει περιέλθει το κράτος μας. Γιατί μοιάζετε, μα την αλήθεια, καταπληκτικά με τους ανθρώπους εκείνους, που έχουν χάσει όλες τους τις πόλεις στη Θράκη κι' έχουν ξοδέψει μάταια πάνω από χίλια τάλαντα σε μισθοφόρους στρατιώτες κι' έχουν συκοφαντηθή στους Έλληνας και με τους βαρβάρους έχουν εχθρότητα, είναι δε ακόμα υποχρεωμένοι να εξυπηρετούν τους φίλους των Θηβαίων και έχουν τέλος εγκαταλειφθή από τους συμμάχους των. Παρ' όλα όμως αυτά εμείς έχουμε προσφέρει δύο φορές ως τώρα ευχαριστήριες θυσίες προς τους θεούς και στις συνελεύσεις μας μιλάμε γι' αυτά με μεγαλύτερη αδιαφορία από εκείνους που εκπληρώνουν όλες τους τις υποχρεώσεις. Και όλα αυτά τα κάνουμε και τα υποφέρουμε δίκαια, γιατί κανένα από τα δημόσια πράγματα δεν μπορεί να γίνη όπως πρέπει σ' εκείνους που δεν έχουν ορθή σκέψη για την όλη διοίκηση, αλλά που και αν ακόμη πετύχουν σε μερικές περιστάσεις ή από εύνοια της τύχης ή λόγω της προσωπικής αξίας ενός μόνο ανδρός, ύστερα από λίγο χρονικό διάστημα αντιμετωπίζουν τα ίδια πάλι προβλήματα. Και όλα αυτά μπορεί κανείς να τα νοιώση βαθιά, αν παρακολουθήση προσεχτικά όσα έχουν συμβή σε μας.
Όταν δηλαδή ολόκληρη η Ελλάς περιήλθε στην εξουσία της δικής μας πολιτείας, τόσο ύστερα από τη ναυμαχία του Κόνωνος όσο και μετά τη στρατηγία του Τιμοθέου, δεν μπορέσαμε ούτε για λίγες στιγμές να διατηρήσουμε τα αγαθά της επιτυχίας τους, αλλ' αντιθέτως τα εσκορπίσαμε και τα εχάσαμε. Και ο λόγος είναι ότι «πολίτευμα» που να μπορή να διοικήση καλά τα πράγματα, ούτε έχουμε ούτε με καλή τακτική επιδιώκουμε να συστήσουμε. Και όμως όλοι ξέρουμε καλά ότι τα αγαθά και έρχονται και παραμένουν όχι σ' εκείνους που οχυρώνονται με τείχη στερεά και μεγάλα, ούτε σ' εκείνους που συναθροίζονται στον ίδιο τόπο με πολλούς άλλους ανθρώπους, αλλά σ' εκείνους που διοικούν την πολιτεία τους με ενδιαφέρον και περίσκεψη. Γιατί «ψυχή» της πολιτείας δεν είναι τίποτε άλλο παρά το «πολίτευμα», που έχει τόσο μεγάλη δύναμη όσο έχει για τον άνθρωπο η ορθή σκέψη. Γιατί αυτό ακριβώς, είναι που φροντίζει για όλα, και τα μεν αγαθά διαφυλάττει, ενώ τις συμφορές προσπαθεί να εξαλείφη. Με αυτό είναι ανάγκη να εξομοιώνωνται και οι νόμοι και οι ρήτορες και οι ιδιώται και καθένας απ' αυτούς να ενεργή σύμφωνα με τις διατάξεις του ισχύοντος πολιτεύματος. Για το πολίτευμα λοιπόν που είναι διεφθαρμένο στα χρόνια μας, δεν δείχνουμε κανένα ενδιαφέρον, ούτε και κάνουμε καμμιά σκέψη για να το επαναφέρουμε σε καλύτερη θέση, αλλ' όταν καθόμαστε και συζητούμε στα εργαστήρια, περιοριζόμαστε να κατηγορούμε τη σημερινή πολιτειακή ακαταστασία και υποστηρίζουμε ότι ποτέ κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας δεν είχαμε πιο άθλια διοίκηση, ενώ στην πραγματικότητα και μέσα μας ικανοποιούμεθα περισσότερο μ' αυτή παρά μ' εκείνη που εκληρονομήσαμε από τους προγόνους.
Αιτία δε του να είναι αυτά πιο αρεστά στο πλήθος και να μην είναι περιζήτητα τα αξιώματα, ήταν το ότι είχαν αποκτήσει τη συνήθεια να εργάζονται με υπολογισμό και να μη παραμελούν τις δικές τους υποθέσεις, ούτε να κάνουν σχέδια εις βάρος των άλλων, ούτε τέλος να τακτοποιούν τις ατομικές τους υποθέσεις εις βάρος του δημοσίου, αλλ' αντιθέτως από εκείνα που έχει ο καθένας, αν καμμιά φορά χρειασθή, να προσφέρη χάριν των κοινών πραγμάτων και να μην έχουν ακριβέστερη γνώση για τα δημόσια έσοδα παρά για τους δικούς των πόρους. Απέφευγαν δε τόσο πολύ κάθε ανάμιξή τους στην πολιτική, ώστε ήταν δυσκολότερο να βρη κανείς την εποχή εκείνη αυτούς που είχαν τη διάθεση να γίνουν άρχοντες, παρά σήμερα εκείνους που δεν επιδιώκουν τα αξιώματα. Γιατί δεν εθεωρούσαν εμπορική επιχείρηση αλλ' υψηλό υπούργημα τη φροντίδα για τη διοίκηση των κοινών πραγμάτων και δεν επρόσεχαν από την πρώτην ημέρα της αναλήψεως της αρχής αν οι προκάτοχοί τους ελησμόνησαν κανένα πλεόνασμα για να το οικειοποιηθούν αυτοί, αλλά πολύ περισσότερο επρόσεχαν αν έδειξαν αδιαφορία για καμμίαν υπόθεση που λόγω της επειγούσης φύσεώς της ήταν ανάγκη να τακτοποιηθή. Και για να μιλήσω με συντομία, εκείνοι είχαν τη γνώμη ότι πρέπει ο λαός ως τύραννος να διορίζη τους άρχοντας και να τιμωρή εκείνους που παρανομούν και να παίρνη αποφάσεις για τα ζητήματα που αμφισβητούνται, εκείνοι δε που είχαν χρόνο διαθέσιμο και αρκετή περιουσία, είχαν τη γνώμη ότι πρέπει να φροντίζουν, ως υπηρέται, για το συμφέρον των δημοσίων πραγμάτων και, αν αποδειχθούν δίκαιοι, να επαινούνται και να αρκούνται σ' αυτή την τιμή, αν πάλι διοικήσουν κακώς την πολιτεία, να μην ελπίζουν σε καμμιά επιείκεια, αλλ' αντιθέτως να τιμωρούνται με την αυστηρότερη ποινή.
Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να βρη κανείς στερεώτερα θεμελιωμένη ή δικαιότερη δημοκρατία από εκείνην, η οποία αναθέτει στους πιο ικανούς πολίτες την υπεύθυνη διαχείριση της εξουσίας, ενώ συγχρόνως επιβάλλει κυρίαρχο το λαό σ' αυτούς τους ίδιους τους άρχοντες;
http://www.greek-language.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η επίσκεψη σας στο Θαλαμοφύλακα με τιμά ιδιαίτερως.
Τα μόνα σχόλια που σβήνω είναι οι τρολλιές, οι κουτσουλιές και οι ύβρεις.
Τα υπόλοιπα θα μείνουν για πάντα εδώ, εκτεθειμένα σε κοινή θέα, γι αυτό πριν πατήσετε το κουμπί "Υποβολή", παρακαλώ να ξαναδιαβάσετε αυτό που γράψατε.