ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ - Ο ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

Ο Αδαμάντιος Κοραής (27 Απριλίου 1748, Σμύρνη – 6 Απριλίου 1833 Παρίσι, Γαλλία), ήταν Έλληνας φιλόλογος με βαθιά γνώση του ελληνικού πολιτισμού.

Συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση του κινήματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Από το Παρίσι επεδίωξε την πνευματική αφύπνιση των συμπατριωτών του τόσο με την εκδοτική και εν γένει συγγραφική του παραγωγή, όσο και με την συντονισμένη του δράση στην παιδευτική προσπάθεια των συγχρόνων του Ελλήνων λογίων.




Περισσότερες πληροφορίες για το βίο του μπορείτε να βρείτε στην wikipedia

Μια μικρή γεύση για τον άνθρωπο Κοραή:

1.	Δεν λυπούμαι ότι είμαι πτωχός· σπαράσσει μόνον την καρδίαν μου ο φόβος μήπως η πενία αρπάση την ανεξαρτησίαν μου.
	Διονύσιος Θερειανός, Αδαμάντιος Κοραής, Α΄. Εν Τεργέστη, 1889. 132-133. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική πεζογραφία, Γ΄. Εκδόσεις έργων Περάνθη, χ.χ. 269.

2.	Τούτο μόνον διαφέρουν οι σημερινοί καινοτόμοι από τους παλαιούς, ότι εκείνοι έφθειραν φιλοσοφίαν, φιλολογίαν, αυτήν την γλώσσαν και τα ήθη του έθνους, έως και να το δουλώσωσιν εις τυράννους απανθρώπους· οι δε σημερινοί πολεμούνται από ισχυρότερον πολλών [...] αντίπαλον, την τυπογραφίαν.
	Κ.Θ. Δημαράς, Ελληνικός Ρωμαντισμός. Ερμής, 1982. 145.

3.	Των ανθρώπων αι πλειότεραι γνώσεις είναι με τοιούτους δεσμούς συγκολλημέναι, ώστε καμμία απ’ αυτάς δεν διαστρέφεται χωρίς να διαστρέψη εντάμα και άλλας αυτής γείτονας επιστήμας.
	Κ.Θ. Δημαράς, Ελληνικός Ρωμαντισμός. Ερμής, 1982. 145.

4.	Ο πλούτος χωρίς παιδείαν και αρετήν τόσον είναι μακράν από το να στολίση τον έχοντα, ώστε και κάμνει φανερωτέραν αυτού την γυμνότητα.
	[1802]. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική πεζογραφία, Β΄. Εκδόσεις έργων Περάνθη, χ.χ. 274.

5.	Η φιλαρχία είναι το αληθινόν προπατορικόν αμάρτημα, φυτευμένον εις όλων τα ψυχάς· αυτή εκίνησε τους πρωτοπλάστους ν’ ακούσωσι την συμβουλήν του όφεως «Έσεσθε ως θεοί».
	[1824]. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική πεζογραφία, Β΄. Εκδόσεις έργων Περάνθη, χ.χ. 275.

6.	Ούτ’ η εμπειρία, ούτ’ η αγρυπνία των κυβερνητών της πόλεως αρκούν να σώσωσι το πλοίον της πατρίδος, αν δεν αγρυπνώσιν όλοι οι πολίται εντάμα και εις των κυβερνητών και εις την ιδίαν εις του άλλου διαγωγήν.
	[1824]. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική πεζογραφία, Β΄. Εκδόσεις έργων Περάνθη, χ.χ. 275.

7.	Τότε μάλιστα είναι επικίνδυνοι οι κόλακες, όταν επαινώσιν αληθινά προτερήματα.
	«Αλώπηξ και αηδών». Μύθων Αισωπείων συναγωγή, 1810. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Β΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. 84.

8.	Εις μόνον τον ελεύθερον πρέπει η τιμή.
	Αριστοτέλους “Πολιτικών” τα σωζόμενα. Εν Παρισίοις 1821. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Β΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. 142.

9.	Η ελευθερία λέγω του ανθρώπου, είναι να πράσση ανεμποδίστως, όχι ό,τι θέλει, αλλ’ ό,τι συγχωρούν οι νόμοι.
	Αριστοτέλους “Πολιτικών” τα σωζόμενα. Εν Παρισίοις 1821. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Β΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. 700.

10.	Χαρακτήρα λόγου Ρωμαντικόν (romantique) ονομάζουν σήμερον τον σπουδάζοντα να εικονίζη την φύσιν κακοζήλως, ώστε να εκφράζη και αυτά της τα ανάξια εκφράσεως, χαρακτήρα εναντίον του Κλασσικού λεγομένου χαρακτήρος.
	Άτακτα, Β΄. Εν Παρισίοις 1829. κζ΄, σημ 2. Κ.Θ. Δημαράς, Ελληνικός Ρωμαντισμός. Ερμής, 1985. 145-146.

11.	Δράξασθε παιδείας.
	[Ψαλμός 2, 12]. Διάλογος δεύτερος περί των ελληνικών συμφερόντων, 1827. 74.

12.	Τας μεγάλας πλέον παρά τας μικράς δωρεάς ακολουθεί η αχαριστία.
	Διάλογος δεύτερος περί των ελληνικών συμφερόντων, 1827. 51. Μιχ. Περάνθης, Ελληνική Πεζογραφία, Β΄. 273.

13.	Τότε μόνον δύναται να καυχηθή το έθνος ότι έχει φώτα, όταν τα φώτα είναι σκορπισμένα και διαμοιρισμένα εις όλους τους πολίτας κατ’ αναλογίαν του επαγγέλματος και της καταστάσεως εις την οποίαν ο καθείς ευρίσκεται.
	Επιστολή προς Ιωάννη Μαυροκορδάτο και Δημήτριο Βαχατόρη, Νοέμβριος 1803. Αλληλογραφία, Β΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1966. 111, 18-21.

14.	Λατρεύω την ελευθερία, αλλά θα ήθελα να την βρίσκω πάντοτε θρονιασμένη ανάμεσα στην δικαιοσύνη και τον ανθρωπισμό.
	Επιστολή προς τον Bernard Keun, 25 Ιανουαρίου 1793. Αλληλογραφία, Α΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1964. 306, 6-7. [το πρωτότυπο στα γαλλικά]. Κ.Θ. Δημαράς, Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Ερμής, 1989. 338.

15.	Φρονιμωτέραν άλλην συμβουλήν εις το έθνος να δώση τις δεν έχει παρά την συμβουλήν του χυδαϊσμού, ήγουν «να γράφη καθώς μιλεί και να μη γυρεύη να σιάση την γλώσσαν οπού έλαβεν από τους γονιούς του».
	Επιστολή προς τον Αλέξανδρο Βασιλείου, 15 Μαΐου 1810. Αλληλογραφία, Γ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1979. 28, 12-15.

16.	Όταν τα φώτα λάμψωσιν, η δουλεία εξ ανάγκης πρέπει να παύση. Τούτο [...] είναι αξίωμα της Ηθικής και της Πολιτικής, τόσον βέβαιον όσον και τα μαθηματικά αξιώματα: «Επιστήμαι και τυραννία ποτέ δεν συγκατοίκησαν ομού· αν η τυραννία δεν προφθάση να τας διώξη, πρέπει εξάπαντως να διωχθή απ’ αυτάς».
	Επιστολή προς τον Ανδρέα Ιδρωμένο, 27 Νοεμβρίου 1803. Αλληλογραφία, Β΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1966. 122, 23-27.

17.	Της ελευθερίας η απόκτησις είναι έργον ανδρείας και πολλάκις απελπισίας· αλλ’ η απόλαυσις και φυλακή της είναι έργον αρετής.
	Επιστολή προς τον Γεώργιο Κουντουριώτη, 12 Φεβρουαρίου 1825. Αλληλογραφία, Ε΄, Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1983. 194, 24-25.

18.	Και ότι ο Βολταίρος έγραψε κατά της θρησκείας, αυτό είναι αληθές· οι καλόγηροι όμως δεν εκινήθησαν εις αυτό από ζήλον της θρησκείας· αυτοί κατέφαγον πολλάκις τον οίκον του Θεού, αλλ’ ο ζήλος του οίκου του Θεού αυτούς ποτέ δεν τους κατέφαγεν.
	Επιστολή προς τον Δημήτριο Λώτο, 15 Νοεμβρίου 1791. Αλληλογραφία, Α΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1964. 197, 3-7.

19.	Είμαι ερωτομανής της ελευθερίας, αλλ’ αγαπώ, φίλε μου, και την δικαιοσύνην. Ελευθερία χωρίς δικαιοσύνην είναι καθαρά ληστεία.
	Επιστολή προς τον Δημήτριο Λώτο, 25 Ιουνίου 1792. Αλληλογραφία, Α΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1964. 247, 33-35.

20.	Η παιδεία και ανατροφή των ανθρώπων είναι διπλή, παιδεία της κεφαλής και παιδεία του στήθους, καλαί και αι δύο· αλλ’ η πρώτη χωρίς την δευτέραν δεν έφερε ποτέ εις κανέν έθνος την αληθινήν ευδαιμονίαν.
	Επιστολή προς τον Ζανή Βλαστό, 7 Νοεμβρίου 1824. Αλληλογραφία, Ε΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1983. 164, 15-17.

21.	Η τυραννία των Τούρκων είναι το ουδέν παραβαλλομένη με την τυραννίαν των ιερωμένων και των Τσελεπίδων μας των ευγενών.
	Επιστολή προς τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη, 3 Νοεμβρίου 1820. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 269-270.

22.	[Η θρησκεία πρέπει να στέκει] μακράν και από την Σκύλλαν της απιστίας και από την Χάρυβδιν της δεισιδαιμονίας.
	Επιστολή προς τον μητροπολίτη Σμύρνης Γρηγόριο, 20 Νοεμβρίου 1785. Αλληλογραφία, Α΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1964. 61, 21-22.

23.	Μόνη η δικαιοσύνη φέρει την ελευθερίαν, την δύναμιν και την ασφάλειαν· όπλα χωρίς δικαιοσύνην, γίνονται όπλα ληστών, ζώντων εις καθημερινόν κίνδυνον να στερηθώσι την δύναμιν από άλλους ληστάς, ή και να κολασθώσιν ως λησταί από νόμιμον εξουσίαν.
	Επιστολή προς τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, 17 Ιουνίου 1824. Αλληλογραφία, Ε΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1983. 140, 26-30.

24.	Να κρημνίση τις οικοδομήν μεγάλη σοφία δεν χρειάζεται, όταν μάλιστα η οικοδομή κλονήται προ πολλών χρόνων αφ’ εαυτής. Η μεγάλη και τρομερά δυσκολία είναι εις την ανοικοδομήν.
	Επιστολή προς τον Παντολέοντα Βλαστό, 23 Μαΐου 1821. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 285, 17-19.

25.	Μόνη αληθής κιβωτός και μόνον ασφαλές κλειδίον του πλούτου είναι η παιδεία.
	Επιστολή προς τους Δημογέροντες και Προεστώτες της νήσου Ύδρας, 14 Ιουνίου 1820. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 240, 8-9.

26.	Αλλά τα καλά διά να είναι όντως καλά, πρέπει να γίνονται καλώς.
	Επιστολή προς τους ευγενεστάτους της εν Χίω των επιστημών σχολής επιτρόπους, 4 Νοεμβρίου 1811. Αλληλογραφία, Α΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1979. 153, 12-13.

27.	Προδότης της πατρίδος λογίζεται, όχι μόνον όστις παραδίδει εις τας χείρας των τυράννων τους αδελφούς του [...] αλλά και όστις δεν φεύγει τας πλεονεξίας, εκ των οποίων γεννάται η τυραννία.
	Επιστολή προς τους Προεστώτας της Πελοποννήσου, 10 Ιανουαρίου 1822. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 330, 18-22.

28.	Δύναμις και πλούτος χωρίς ελευθερίαν είναι κατάρα πλέον παρά ευλογία του θεού.
	Επιστολή προς τους Προεστώτας της Πελοποννήσου, 10 Ιανουαρίου 1822. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 323, 37-38.

29.	Όταν ο λόγος είναι περί πατρίδος, ό,τι μου λείπει από την κεφαλήν, το αναπληρώνει η καρδία.
	Επιστολή προς τους Χίους, 12 Οκτωβρίου 1822. Αλληλογραφία, Δ΄. Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού, 1982. 371, 13-15.

30.	Τόσην πάσχουσι τυφλότητα πολλοί, ώστε δεν αισθάνονται μηδέ παρόντα τον κίνδυνον.
	«Οικοκύριος και κλέπτης». Μύθων Αισωπείων συναγωγή, 1810. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Β΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. 92.

31.	Άτεχνος και κακοήθης, ακαμάτης και φαγάς, άλλο τι πλέον δεν έχει παρά να γενή παπάς!
	Ο Παπατρέχας [1811-1820]. Ερμής, 1970. 105.

32.	Οι εχθροί της φιλοσοφίας (και την εχθρεύονται πολλοί), θέλοντες να την καταστήσωσι μισητήν, επενόησαν να την κάμωσι συνώνυμον με την ασέβειαν. Η συκοφαντία, αν και υπερβολή αναίσχυντος, δεν θέλει παύσειν, αν δεν φιλοσοφήση ο κοινός λαός. Ο κοινός λαός φιλόσοφοι! φωνάζουν οι Φαρισαίοι, σείοντες τα κράσπεδα των ιματίων. Ναι, αγιώτατοι Φαρισαίοι, ο κοινός λαός φιλόσοφοι, αν η φιλοσοφία ήναι όχι ό,τι σεις την εξηγείτε, αλλά γνώσις των αληθώς συμφερόντων εις την ευδαιμονίαν του λαού.
	Περί των ελληνικών συμφερόντων διάλογος δύο Γραικών, 1825. 175, σημ. Κ.Θ. Δημαράς, Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Ερμής, 1989. 30.

33.	Αν αμφιβάλη τις, ότι έχει και η πενία την μεγαλοπρέπειάν της, ας ερωτήση το λογικόν του, τίνα κρίνει μεγαλοπρεπέστερον, τον μέγαν Αλέξανδρον, πέμποντα δωρεάν εις τον Φωκίωνα εκατόν τάλαντα, ή τον αποστρεφόμενον την δωρεάν ταύτην Φωκίωνα.
	Πλούταρχος, Φωκίων, 18. [Μετάφραση Κοραή]. Αρριανού των Επικτήτου διατριβών βιβλία τέσσαρα, 1827. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Γ΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1990. 546, σημ. 2.

34.	Περισσότερον ήθελ’ ωφελήσει το γένος σήμερον όστις καίει παρά όστις γράφει γραμματικάς.
	Πρόδρομος Ελληνικής Βιβλιοθήκης, 1805. ιγ΄. Κ.Θ. Δημαράς, Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Ερμής, 1989. 234.

35.	Διόρθωσιν ονομάζω της γλώσσης, όχι μόνον τον μετασχηματισμόν διαφόρων βαρβαρομόρφων λέξεων και συντάξεων, αλλά και την φυλακήν πολλών άλλων, τας οποίας ως βαρβάρους σπουδάζουν να εξορίσωσιν από την γλώσσαν, όσοι μετά προσοχής δεν ερεύνησαν την φύσιν της γλώσσης.
	«Τα εις την έκδοσιν (1804) των Αιθιοπικών του Ηλιοδώρου Προλεγόμενα. Επιστολή προς Αλέξανδρον Βασιλείου». Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Α΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1984. 36.

36.	Η γλώσσα είναι έν από τα πλέον αναπαλλοτρίωτα του έθνους κτήματα. Από το κτήμα τούτο μετέχουν όλα τα μέλη του έθνους με δημοκρατικήν, να είπω ούτως, ισότητα.
	«Τα εις την έκδοσιν (1804) των Αιθιοπικών του Ηλιοδώρου Προλεγόμενα. Επιστολή προς Αλέξανδρον Βασιλείου». Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Α΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1984. 49.

37.	Οι αναίσχυντοι της φιλοσοφίας συκοφάνται ονομάζουσι τας τοιαύτας διδασκαλίας δημεγερσίας· αλλ’ από τοιαύτας δημεγερσίας, εάν αληθώς ήναι τοιαύται, γέμει το Ευαγγέλιον.
	«Τα εις την έκδοσιν (1809) των Βίων του Πλουτάρχου Προλεγόμενα». Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Α΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1984. 345.

38.	Των τυράννων οι υπηρέται γίνονται τυραννικώτεροι παρά τους δεσπότας.
	«Τίγρις και λέων». Μύθων Αισωπείων συναγωγή, 1810. Προλεγόμενα στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, Β΄. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. 89.

39.	Δεν εσφάγη ποτέ τυραννία με σφαγήν τυράννων.
	Τι συμφέρει εις την ελευθερωμένην από Τούρκους Ελλάδα. Εν Παρισίοις, 1830. 36. Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Ίκαρος, 1985. 199.

40.	Συμφερόντως και επωφελώς εξετάζομεν έθνους τινός την κατάστασιν πρώτιστα μεν και μάλιστα όταν τούτο, εξιστάμενον των πατρώων αρετών, μεταπίπτη επί το χείρον, είτα δε όταν αναγεννάται και αναβιώσκηται.
	Υπόμνημα περί της παρούσης [1803] καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι [μετάφραση Θεαγένους Λιβαδά]. Διονύσιος Θερειανός, Αδαμάντιος Κοραής, Γ΄. Εν Τεργέστη, 1890. μζ΄. Ε.Π. Φωτιάδης (επιμ.), Νεοελληνική ιστοριογραφία, Α΄. Βασική Βιβλιοθήκη, 37. «Αετός» Α.Ε., 1954. 3.

41.	Η αμαθία, θυγάτηρ της τυραννίδος, ουδέποτε βαδίζει άνευ της δεισιδαιμονίας· η δε δεισιδαιμονία άγει λεληθότως εις την διαφθοράν των ηθών. Εν κοινωνία μη κυβερνωμένη υπό νόμων σοφών και δικαίων μάτην περιζητείται η αρετή· εάν δέ που γεννηθή τις ενάρετος, νομιστέος, κατά Σωκράτην, δώρον θεού μάλλον ή κατόρθωμα της παιδείας και της αγωγής.
	Υπόμνημα περί της παρούσης [1803] καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι [μετάφραση Θεαγένους Λιβαδά]. Διονύσιος Θερειανός, Αδαμάντιος Κοραής, Γ΄. Εν Τεργέστη, 1890. μθ΄. Ε.Π. Φωτιάδης (επιμ.), Νεοελληνική ιστοριογραφία, Α΄. Βασική Βιβλιοθήκη, 37. «Αετός» Α.Ε., 1954. 4.

42.	Οι Έλληνες, σεμνυνόμενοι επί τη καταγωγή του γένους, ου μόνον δεν έμυσαν τα όμματα προς τα φώτα της Ευρώπης, αλλ’ υπέλαβον τους Ευρωπαίους απλούς οφειλέτας, αποτίνοντας μετά τόκων αδρών κεφάλαιον, όπερ είχον λάβει παρά των εαυτών προγόνων.
	Υπόμνημα περί της παρούσης [1803] καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι [μετάφραση Θεαγένους Λιβαδά]. Διονύσιος Θερειανός, Αδαμάντιος Κοραής, Γ΄. Εν Τεργέστη, 1890. νγ΄. Ε.Π. Φωτιάδης (επιμ.), Νεοελληνική ιστοριογραφία, Α΄. Βασική Βιβλιοθήκη, 37. «Αετός» Α.Ε., 1954. 7.

43.	Καλόν μεν νομίζεται το μηδέποτε πεσείν, πρεπωδεστέρα δε τη ανθρωπίνη φύσει αρετή νομίζεται το αναστήναι εκ της πτώσεως.
	Υπόμνημα περί της παρούσης [1803] καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι [μετάφραση Θεαγένους Λιβαδά]. Διονύσιος Θερειανός, Αδαμάντιος Κοραής, Γ΄. Εν Τεργέστη, 1890. π΄. Ε.Π. Φωτιάδης (επιμ.), Νεοελληνική ιστοριογραφία, Α΄. Βασική Βιβλιοθήκη, 37. «Αετός» Α.Ε., 1954. 26.

Τα παραθέματα από: το σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού.